Ο μονομάχος (λατινικά: Gladiator, «ξιφομάχος», από το gladius, «σπαθί») ήταν ένας ένοπλος πολεμιστής που διασκέδαζε το κοινό κατά τη Ρωμαϊκή Δημοκρατία και Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, σε βίαιες συγκρούσεις με άλλους μονομάχους, άγρια ζώα, και κατάδικους. Μερικοί μονομάχοι ήταν εθελοντές που διακινδύνευσαν τη νομική και κοινωνική θέση τους, καθώς και τις ζωές τους με την εμφάνισή τους στην αρένα. Οι περισσότεροι ήταν περιφρονημένοι ως σκλάβοι κι εκπαιδεύονταν κάτω από σκληρές συνθήκες, ενώ πολλές φορές οδηγούνταν ακόμη και σε θάνατο.